Για τι παλεύουμε

Καλούμε τους εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές να απαιτήσουν:

· Αναδιοργάνωση της Εκπαίδευσης (σε δομή και περιεχόμενο) με κριτήριο την ικανοποίηση των μορφωτικών αναγκών των νέων (την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, τη γνώση της φυσικής και κοινωνικής νομοτέλειας, τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης), την προετοιμασία τους για την επαγγελματική και κοινωνική ζωή και δράση.

· Αποκλειστικά Δημόσια Δωρεάν Παιδεία. Κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δράσης στην Εκπαίδευση.

· 2χρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή

· Ενιαίο 12χρονο Δημόσιο Δωρεάν Σχολείο ολόπλευρης μόρφωσης για όλους μέχρι τα 18 τους χρόνια

· Επαγγελματική εκπαίδευση σε δημόσιες δωρεάν σχολές με κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα

· Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση στην υπηρεσία του λαού (ανάπτυξη της έρευνας, της επιστήμης και της τεχνολογίας και την εφαρμογή τους στην ικανοποίηση των διευρυμένων αναγκών του).

Είναι φανερό ότι το σχολείο των λαϊκών αναγκών συγκρούεται με τον πυρήνα της αστικής ιδεολογίας που θέλει το σχολείο μηχανισμό ενσωμάτωσης των νέων και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης που το κεφάλαιο έχει ανάγκη. Η οικοδόμηση του σχολείου των σύγχρονων λαϊκών αναγκών είναι υπόθεση του λαού, είναι μέτωπο πάλης του εργατικού λαϊκού- κινήματος στην κατεύθυνση κατάκτησης της δικής του εξουσίας. Πάλη που θα κατακτά επιμέρους στόχους, θα επιβάλλει βελτιώσεις, θα κάνει συνείδηση στο λαό την αναγκαιότητα του άλλου δρόμου ανάπτυξης με κριτήριο την ικανοποίηση του συνόλου των λαϊκών αναγκών.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΟΝΕΩΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ

Δευτέρα 25 Δεκεμβρίου 2017

Ο Κώστας Βάρναλης επισκέπτεται ένα σοβιετικό σχολείο


Με τον Δ. Γληνό (δεξιά) και τον Κανονίδη, διευθυντή του Ελληνικού Θεάτρου του Σοχούμ, στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων

Συνεχίζοντας την εξέταση των προσπαθειών και των επιτευγμάτων της Σοβιετικής Ενωσης στον τομέα της Παιδείας, μέσα από τη ματιά μεγάλων παιδαγωγών και λογοτεχνών, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα δυο άρθρα του μεγάλου μας ποιητή Κώστα Βάρναλη, από τον κύκλο των άρθρων του «Τι είδα εις την Ρωσίαν των Σοβιέτ».
Ο Βάρναλης ταξίδεψε το 1934 στη Μόσχα, όπου μαζί με τον Δημήτρη Γληνό πήρε μέρος στο πρώτο Συνέδριο των Σοβιετικών Συγγραφέων (17 Αυγούστου - 1 Σεπτέμβρη) και έμεινε στην πόλη περίπου ένα μήνα, ζητώντας να επισκεφτεί πολλά μέρη, πέρα από τις εργασίες και τις εκδηλώσεις στο πλαίσιο του Συνεδρίου (στα άρθρα του αυτό αναφέρεται και ως Φεστιβάλ). Τα άρθρα που περιγράφουν τις εντυπώσεις του, δημοσιεύτηκαν στα τέλη Σεπτέμβρη - αρχές Νοέμβρη στην εφημερίδα «Ελεύθερος Ανθρωπος» και σε αυτά έχει μεγάλη αξία να αναλογιστούμε την εποχή και να παρατηρήσουμε τη σύγκριση που κάνει ο Βάρναλης με την κατάσταση της Παιδείας στη χώρα μας και τα αιχμηρά του σχόλια.
Το παρακάτω άρθρο τιτλοφορείται «Επίσκεψις εις ένα Σοβιετικό Σχολείο», ενώ δημοσιεύουμε ακόμα και το άρθρο για την καλλιτεχνική μόρφωση των παιδιών, κάτι που τότε για την Ελλάδα αποτελούσε... ξένη λέξη (διατηρούμε την ορθογραφία και τους υπότιτλους του Βάρναλη).

Κάθε τάξις με 45 μαθητές κατ' ανώτατον όριο

«Το σχολείο που επισκεφτήκαμε βρίσκεται στη συνοικία του Οχτώβρη. Είνε εγκατεστημένο στο οίκημα ενός πρώην ιδιωτικού σχολείου. Ετσι δε μπορεί να θεωρηθή για πρότυπο στο είδος του, όπως είνε όσα καινούργια έχει χτίσει και εφοδιάσει η ίδια η Επανάσταση. Τα έπιπλά τους είνε παλιά, η διαίρεσά του πολύπλοκη και η αυλή του σχετικά μικρή για το πλήθος των μαθητών του. Ομως είνε καθαρό, καινουργιοβαμμένο και η πέτρινή του σκάλα λαμποκοπά καθώς την ανεβαίνουμε αντικρύζοντας από ψηλά το μπούστο του Λένιν.

Εχει 10 τάξεις, εξόν την τάξη 0 για τα πολύ μικρά, ανάλογη με την παλιά δική μας "πρώτη μισή"! Κάθε τάξη δε μπορεί να έχη περισσότερα από 45 παιδιά, το ανώτατο όριο που επιτρέπει η παιδαγωγική. Αλλ' εμείς οι Ρωμιοί κατορθώνουμε να κοροϊδέψουμε και την παιδαγωγική. Τα 80 - 90 παιδιά σε στενή αίθουσα που τα περισσότερα φέρνουν από το σπίτι τους το σκαμνί τους για να κάθωνται, είνε συνειθησμένο ρεκόρ που τιμά την "νοημοσύνην" μας.
Αφίνω πως τα σχολικά όργανα, τα απαραίτητα για τη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων, τα... ζωγραφίζει ο δάσκαλος στον πίνακα με την κιμωλία. Τι Κατήχηση, τι Φυσική!...

Αποστολή Γάλλων Καθηγητών
Σαν το σχολείο που επισκεφτήκαμε υπάρχουν έως 340 σήμερα στη Μόσχα.
Όταν μπήκαμε την οξώπορτα, βρήκαμε την αυλή του γεμάτη άντρες και γυναίκες με κοκάρδες στην κουμπότρυπα ή στο μπούστο, με γυαλιά, με μούσι, με ρεντιγκότες οι άντρες, με γυαλιά, με γκρίζα μαλλιά και με υποχρεωτικό χαμόγελο οι γυναίκες. Δε μπορεί να μην είνε ξένοι και δάσκαλοι! Είτανε πραγματικά καμιά πενηνταριά Γάλλοι καθηγητές και δάσκαλοι, που είχαν έρθει εκείνες τις ημέρες στη Μόσχα για να μελετήσουν επί τόπου το εκπαιδευτικό σύστημα της Σοβιετικής Ρωσίας, που αληθινά κινεί το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Να λοιπόν πώς η πολιτισμένη Γαλλία, η Χώρα - Φως, έρχεται στη Σκυθία να... φωτιστή. Πώς λοιπόν να μη βγάλη κανείς το φωτεινό κι ανυπόκριτο συμπέρασμα, πως... οι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες έχουνε χρεωκοπήσει; Αν η Γαλλία είτανε... φασιστική, δε θα είχε ανάγκη από ξένα φώτα - θα έσβυνε και τα δικά της! Θα εξώριζε τον... Παστέρ και θα έσπαζε τους ανδριάντες του Ουγκώ!
Μαθητική αυτοδιοίκησις
Ο Κώστας Βάρναλης ταξίδεψε ξανά στη Μόσχα το 1959 τον Ιούλη, που τιμήθηκε με το βραβείο «Λένιν». Στη φωτογραφία είναι από εκείνο το ταξίδι, με τη γυναίκα του, στην Κόκκινη Πλατεία

Ώρα διαλείμματος. Η αυλή, οι σκάλες, οι διάδρομοι είνε γεμάτα αγοράκια, κοριτσόπουλα, ξανθά, καθαρά, περιποιημένα, ροδοκόκκινα. Περιπατούν, δεν τρέχουν. Μιλούνε, δεν ξεφωνίζουν. Και το πιο παράξενο, δε μας προσέχουνε και πολύ. Είνε η ρεαλιστική τους διαπαιδαγώγηση και η εξοικείωσή τους με το πλήθος. Αλλωστε όλα αυτά τα παιδιά είνε ωργανωμένα σε ομάδες, έχουν αυτοδιοίκηση, συζητούνε διάφορα θέματα του κύκλου τους, έχουν αυτενέργεια, έχουνε ζωή: Είνε ή παιδιά του Οχτώβρη ή πιονιέρηδες.
Η κόκκινη γραβάτα κυριαρχεί... το λειρί της μπολσεβίκικης νεολαίας, που είνε πρώτη στα μαθήματα και στη διαγωγή και στα φρονήματα. Σημείωση: τα μπολσεβικάκια, όταν είνε 8 χρονών φαίνονται για... 12 κι όταν είνε 12 φαίνονται για... 15! Ράτσα!
Είχε προηγηθεί ο Ερριώ*
Μας υποδέχεται μια δασκάλα που μιλάει Γαλλικά, πράγμα σπανιώτατη στη Ρωσία, γιατί οι ξένες γλώσσες που διδάσκονται στα σχολεία, ανώτερα και κατώτερα, και που μπορεί να συνεννοηθή κανείς, είνε τα Γερμανικά και τα Εγγλέζικα. Μας πηγαίνει στο γραφείο του σχολείου, όπου καθήσαμε γύρω στο μεγάλο τραπέζι των συνεδριάσεων του καθηγητικού συλλόγου.
"Είμαι ευτυχής, αρχίζει, που επισκέπτεσθε το σχολείο μας, γιατί πέρυσι τον ίσιο καιρό το είχε επισκεφθή και ο Ερριώ". Συγκίνηση και ευχαρίστηση στο Γαλλικό καθηγηταριό. Με την πρώτη κουβέντα κέρδισε την "εύνοια του ακροατηρίου". Είνε λοιπόν ή δεν είνε μαέστροι στη ρητορική τέχνη οι μπολσεβίκοι; "Στο σχολείο μας φοιτούν 1.100 παιδιά χωρισμένα σε δυο ομάδες, η μια (τα μικρότερα) φοιτά το πρώι κι η άλλη (τα μεγαλείτερα) το απόγευμα".
Κρίση σχολικών κτιρίων!
Κυττάζω αντίκρυ μου στον τοίχο κρεμασμένη μια πινακίδα, η οποία δίνει τον αριθμό των μαθητών κατά εθνικότητες: 789 Ρουσάκια, 266 Εβραιάκια, 11 Γερμανιδάκια, 1 Εγγλεζάκι κ.λπ.
"Το διδαχτικό προσωπικό (που είνε πολυπληθέστατο) είνε στη θέση του από τις 15 Αυγούστου και προπαρασκευάζεται για το σχολικό έτος. Την 1η Σεπτεμβρίου το πρωί όλα τα παιδιά είνε παρόντα στο σχολείο. Τους δίνουμε τα τετράδιά τους κτλ. Από τα 1.100 παιδιά μονάχα τα 12 λείψανε! Κι αυτά στείλανε "επείγοντα" γράμματα αεροπορικώς ή τηλεγραφήματα, πως σε 2-3 μέρες θα έρθουν από την εξοχή όπου είνε με τους γονείς των, άλλα στον Καύκασο, άλλα στη Γιάλτα κτλ. Φοβούνται μήπως άλλα παιδιά τους πάρουνε τη θέση".
Και πώς να μη συλλογιστή κανείς το δικό μας εκπαιδευτικόν... αραμπά, που οι εγγραφές και οι εξετάσεις βαστάνε ένα... εξάμηνο και οι παραδόσεις; πότε επιστράτεψη, πότε πρόσφυγες, πότε πλημμυροπαθείς..., πότε ...τύφος, μόλις γίνονται ένα μήνα και σε "ξένη" γλώσσα, την καθαρεύουσα, που είνε χειρότερη κι από επιστράτεψη κι από τύφο!
"Στις 4 το απόγευμα της 1ης του Σεπτέμβρη μαζεύονται πάλι τα παιδιά στο σχολείο και ετοιμάζονται για τη γιορτή των κομμουνιστικών νεολαιών, που θα παρελάσουν από την Κόκκινη Πλατεία μπροστά από το Μαυσωλείο του Λένιν". Πεντακόσιες χιλιάδες παιδιά, το πιο συγκλονιστικό θέαμα για όποιον πιστεύει στο μέλλον αυτού του κόσμου!
"Τη 2α Σεπτεμβρίου το πρωί αρχίζουνε ταχτικά τα μαθήματα".
Εννοείται, ούτε χαρτόσημα εγγραφής, ούτε μυθικές τιμές βιβλίων - έμμεσος τρόπος για ν' αριστοκρατικοποιήται η εκπαίδευση του Λαού. τα φτωχά μάλιστα παιδιά παίρνουνε το πρωινό τους ή το βραδυνό τους φαγί τζάμπα, τα βιβλία τους τζάμπα, παπούτσια και ρούχα τζάμπα. Σ' αυτό το σχολείο υπάρχουνε 200 τέτια φτωχά παιδιά, δηλ. το 1/5 όλου του αριθμού. (Στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας επάνω σε 5 χιλ. φοιτητές οι 4 χιλ. είνε... υπότροφοι του Κράτους, δηλ. τα 80%).
Αυτή είνε πραγματικά λαϊκή παιδεία.
Μέσα στα μαθήματα του προγράμματος υπάρχουν: κοινωνικές επιστήμες, βιολογία, εργασία (στα εργαστήρια χειροτεχνία, ξυλουργικής, σιδηρουργίας). Κάθε σχολείο είνε προσαρτημένο σε μια φάμπρικα, όπου πηγαίνουνε τα παιδιά και βλέπουν και μαθαίνουν τι είνε πραγματικές μηχανές ή σ' ένα κολχόζ που πηγαίνουν και μαθαίνουν και ασκούνται στη μηχανοποιημένη γεωργική δουλειά. Το σχολείο που επισκεφτήκαμε είνε προσκολλημένο στα τυπογραφεία της "Ισβέστιας".
Με αυτόν τον τρόπο η εκπαίδευση της Ρωσίας δεν είνε αφαιρεμένη δεν είνε ιδεαλιστική, αλλά ρεαλιστική, πολυτεχνική, όπως είπαμε. Δεν έχει σκοπό να δημιουργήση πολίτες αερολόγους και μυθομανείς και θεσιθήρες, μα πολίτες χρήσιμους, παραγωγικούς. Η δική μας εκπαίδευση είνε η περισσότερο από όλων των αστικών Κρατών δίχως μέλλον. ("Η γραμματική... οξύνει τον... νουν"!)
"Ο γιατρός έρχεται κάθε μέρα και παρακολουθεί την υγιεινή κατάσταση των μαθητών".
Σε μιαν αίθουσα τα παιδάκια των 9 χρονών κάνουνε φυσική αγωγή. Περπατούνε το ένα κατόπι στο άλλο κυκλικά χτυπώντας τα παλαμάκια με τη συνοδεία πιάνου. Σε άλλη αίθουσα αγόρια και κορίτσια μεγαλείτερα κάνουνε μάθημα μουσικής με το πιάνο κι αυτά. Τραγουδούνε για χατήρι μας μερικά λαϊκά Ρούσικα τραγούδια. Ωμορφα κεφάλια, λαμπρές και πειθαρχημένες φωνές.
Εργασία, συσσίτια κ.λπ.
Επισκεπτόμαστε κατόπι τα εργαστήρια φυσικής και χημείας. Πολύ καλά, - του Μπόλσεβου καλλίτερα. Και ύστερα πηγαίνουμε στα εργοστάσια των παιδιών: ένα ξυλουργείο, δυο μηχανουργεία. Μεγάλες ολοφώτεινες αίθουσες με τραπέζια της δουλειάς και διάφορα στοιχειώδη μηχανήματα. Το παιδί μαθαίνει να τα μεταχειρίζεται και παίρνει την πρώτη γνωριμιά του με την παραγωγική εργασία. Για τα πολύ μικρά, υπάρχει εργαστήριο χειροτεχνίας.
Ωρα φαγητού. 11.30 - 12 το πρωί. Είνε το δεύτερο πρόγευμα για τα μεγαλείτερα παιδιά. Τα μικρότερα έχουνε φάει προτήτερα. Πάμε στη σάλλα της τραπεζαρίας. 25 τραπέζια με 8 καρέκλες το καθένα. Απάνου σε κάθε τραπέζι λουλούδια και 8 ποτήρια... κομπόστα. Μπαίνουνε τα μικρά χαρούμενα και χωρίς να σπρώχνωνται και κάθονται καθένα στην ωρισμένη του θέση. Τους σερβίρεται το αιώνιο μπορς με μια ξυνή γαλατόκρεμα. Υστερα ένα πιάτο πατάτες. Και τελευταία... βάζουνε χέρι στην κομπόστα τους, που είνε για την παιδική ηλικία, το κορύφωμα της μακαριότητας.
Ολα αυτά με 40 καπίκια.
Η δασκάλα μας λέγει: "14 μέρες το μήνα τρώνε κρέας, 6 ψάρι και τις ρέστες λαχανικά".
Διδακτικά βιβλία
Παρακολουθήσαμε κατόπι ένα μάθημα γλωσσικό (ΣΤ' τάξη) και ένα μάθημα ιστορίας (Ε' τάξη). Ακρα ησυχία. Τα παιδιά δε σηκώνουνε το δάχτυλο όπως σ' εμάς, αλλά την παλάμη ολάκερη. Αλλωστε και με την παλάμη φερμένη σπαθωτά μπροστά στο πρόσωπο χαιρετάνε... πιονιερίστικα.
Παίρνω ένα αναγνωστικό: Αποσπάσματα από Ρώσους συγγραφείς του ΙΘ' αιώνα και σύγχρονους: Τολστόη, Τουργκένιεφ, Γκόρκυ, Σεραφίμοβιτς, Μπέντνι, Νέβερωφ, Σόλοχωφ. Μια εισαγωγή, όπου αναπτύσσονται οι γνώμες του Λένιν, του Μαρξ για την κοινωνική σημασία της λογοτεχνίας.
Τα παιδιά έχουνε μέσα στο σχολείο "κύκλους φιλολογικούς" όπου συζητούνε αναμεταξύ τους ή με τους δασκάλους, ή με τους... ίδιους τους συγγραφείς, που έρχονται κάπου - κάπου στο σχολείο, διάφορα λογοτεχνικά θέματα, όπως ακριβώς κάνουνε κι οι εργάτες στις λέσχες τους.
Στο μάθημα της ιστορίας - μα δεν είνε ιστορία αυτέ! Δεν είνε δηλ. αφήγηση πολέμων και διαδοχή ηρώων, βασιλέων κτλ. Είνε ιστορία του πολιτισμού.
Παίρνω πάλι ένα βιβλίο στο χέρι. Φυλλομετρώ. Ολα εξηγημένα με τη μέθοδο του ιστορικού υλισμού. Ο άνθρωπος, που εξελίσσεται με την αδιάκοπη πάλη των τάξεων.
Η δασκάλα εξηγεί πώς διαιρείται χρονολογικά η ιστορία, πώς δηλ. τα χρόνια είνε χωρισμένα σε πριν Χριστού και μετά Χριστόν! Οχι και τόσο εύκολο πράμα σ' ένα σχολείο... αθεϊστικό».
*Πρόκειται για τον Εδουάρδο Ερριώ (1872 - 1957), Γάλλο πολιτικό, καθηγητή Λογοτεχνίας και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Διατέλεσε πρωθυπουργός το 1924 - '25, οπότε και αποκατέστησε τις διπλωματικές σχέσεις με την ΕΣΣΔ, αλλά και το 1932, οπότε και υπέγραψε με την ΕΣΣΔ Σύμφωνο μη επίθεσης.


Η καλλιτεχνική μόρφωσις του παιδιού
Σοβιετική αφίσα του 1959 με τις φιγούρες των Π. Ι. Τσαϊκόφσκι (συνθέτης), Ι. Ε. Ρέπιν (ζωγράφος και γλύπτης) και Φ. Ι. Τσαλιάπιν (τραγουδιστής όπερας), που γράφει: «Τα μαθήματα ζωγραφικής, μουσικής και τραγουδιού θα ανυψώσουν την πολιτισμική εκπαίδευση του μαθητή χωρίς αμφιβολία!», δείχνοντας ότι πέρα από το θέατρο και τον κινηματογράφο, που είχαν ενταχθεί από πιο νωρίς στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, η καλλιτεχνική μόρφωση εμπλουτιζόταν με τα χρόνια

Μέσα στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ είτανε κι ένα έργο για παιδιά: «Ο αραπάκος κι η μαϊμού» που δόθηκε στο «Παιδικό θέατρο». Κάτι ξαίρανε οι οργανωτές αυτής της μοναδικής στον κόσμο πνευματικής γιορτής, για να παρουσιάσουνε στους ξένους καλλιτέχνες και κριτικούς ένα τέτοιο έργο.
Γιατί, αν όλες οι εντυπώσεις, που πήραμε από το Ρούσικο θέατρο είνε ό,τι πολυτιμότερο έχει θησαυρίσει ως τώρα η καλλιτεχνική μας πείρα, οι εντυπώσεις από το «Παιδικό θέατρο» είνε κάτι ολότελα καινούργιο, μια αποκάλυψη άγνωστου κόσμου.
Κι αν όλη η εκπολιτιστική δράση της Επανάστασης περιωριζότανε μονάχα στο να δώση στα παιδιά τη χαρά της ζωής με τα προσχολικά τους ιδρύματα και με τα σχολεία όπως και την ψηλή χαρά της Τέχνης με τα θέατρά τους, τους κινηματογράφους και τα ραδιόφωνά τους, θα άξιζε τον κόπο χίλιες φορές να γίνη αυτή η Επανάσταση.
4.000 Σχολικοί Κινηματογράφοι
Υπάρχουν σήμερα σ' όλη την Ενωση ίσαμε 100 θέατρα για παιδιά, πάνω από 4.000 κινηματογράφοι σχολικοί κι ένα σωρό ραδιόφωνα επίσης σχολικά.
Κι όλος αυτός ο «κόσμος της καλλιτεχνικής μόρφωσης του παιδιού δεν είνε αφημένος στην τύχη. Είνε ωργανωμένος από το Κράτος όσο μπορεί καλλίτερα, και μπιστεμένος στα χέρια ειδικών παιδαγωγών. Επισκεφτήκαμε στη Μόσχα ένα «Ινστιτούτο της καλλιτεχνικής μόρφωσης του παιδιού», που διευθύνει όλη αυτή τη δουλειά. Υπάρχει σ' αυτό το Ινστιτούτο τμήμα κινηματογράφου, τμήμα ραδιοφώνου, τμήμα πλαστικής και ιχνογραφίας, τμήμα παιγνιδιών και τμήμα παιδολογικό, όπου εξετάζονται με όλα τα επιστημονικά μέσα τα παιδιά που έχουν καλλιτεχνική ιδιοφυία κλπ. κλπ. Βγάζει και ένα περιοδικό («Οδηγός») που κυκλοφορεί σε 35 χιλ. Αντίτυπα και στέλνεται σ' όλα τα σχολεία. Αυτό το περιοδικό δίνει στα παιδιά μουσικά ή θεατρικά κομμάτια για να παίζουν (στα περισσότερα σχολεία, όπως έγραψα σε προηγούμενο άρθρο μου, τα παιδιά έχουνε δικό τους «δραματικό όμιλο»).
Ξεκούρασμα με παιγνίδια
Μέσα σ' αυτό το ίδρυμα υπάρχει κι ένα θέατρο με 1000 θέσεις όλο από δρυ. Σ' αυτό όπως και στο άλλο (το «Παιδικό θέατρο»), που δόθηκε «ο αραπάκος κι η μαϊμού» παίζουνε μεγάλοι ηθοποιοί για τα παιδιά. 4 ειδικά θεατρικά «τέχνικουμ» παρασκευάζουνε το κατάλληλο προσωπικό των παιδικών αυτών θεάτρων. Είνε αυτονόητο, πως τα θέατρα αυτά δίνουνε τις παραστάσεις μονάχα την ημέρα και συνήθως δυο παραστάσεις την ημέρα.
Πριν αρχίση η παράσταση, όπως και κατά τα διαλείμματα ειδικοί «παιδαγωγοί» απασχολούνε τα παιδάκια με διάφορα αστεία παιγνίδια, γυμναστική, χορούς κτλ., για να μη πλήττουν, να ξεκουράζωνται και να φρεσκάρωνται για το καθαυτό θέαμα - το σκηνικό έργο. Και να μαθαίνουνε και πειθαρχία!...
Αλλ' ας αφήσουμε τις γενικότητες κι ας ιδούμε με τα μάτια μας πώς «διεξάγεται», πώς οργανώνεται επιστημονικά και με σχέδιο όλη αυτή η χαρούμενη φασαρία των μικρών, που βουίζουνε σα μελισσολόγι μέσα στο χωλλ του ναού της Τέχνης.
Η παράσταση δινότανε στις 11 το πρωί.Οταν είχαμε φτάσει εμείς οι ξένοι του Συνεδρίου, το χωλλ είτανε γεμάτο από παιδάκια που ένας παιδαγωγός, σβέλτος και με δυνατή φωνή τα είχε βάλει σε κύκλο γύρω του και τους έκαμνε διάφορα παιγνίδια. Γύρω γύρω οι γονιοί των μικρών, οι ξένοι και οι ξένες του Φεστιβάλ στεκόντανε όρθιοι, με μια γελούμενη ευφροσύνη χυμένη στα πρόσωπά τους και στα μάτια τους. Και κοιτάγανε απορροφημένοι από το θέαμα - ποιος ξαίρει, ίσως γινόμενοι κι οι ίδιοι για μια στιγμή παιδιά.
- Ο,τι κάνω εγώ θα κάνετε και σεις! Πιάνω τη μύτη μου (τα παιδιά πιάνουνε τη μύτη τους). Πιάνω το πηγούνι μου (τα παιδιά πιάνουνε το πηγούνι τους). Πιάνω το γόνατό μου (τα παιδιά πιάνουνε το γόνατό τους). Πιάνω το στόμα μου (τα παιδιά πιάνουνε το στόμα τους, μα ο δάσκαλος έπιασε τ' αυτί του! Τα γέλασε!... Χάχανα, φωνές, μπούγιο, σαματάς!).
Κοζάκικη χαρά
Ερχεται κατόπι μια δασκάλα μελαχροινή νεύρο κ' εξυπνάδα. Ξαίρουνε τη δουλειά τους τόσο καλά, όλοι αυτοί, που μήτε μια στιγμή δε σταματάνε για να «σκεφτούνε» ή να σοφιστούνε κανένα νέο παιγνίδι. Αφού κι αυτή τα έβαλε να κάνουνε βηματισμούς διαφόρων ειδών και ρυθμών, ύστερα τους έδωσε διαταγή να χορέψουν. Τρία - τέσσερα κοριτσάκια ξεκόβουν από όλο το τσούρμο και βάζουνε μπροστά τον κοζάκικο χορό με τέτοια μαεστρία, με τέτοια λυγεράδα και με τόσο αίσθημα, που δύσκολα να τα βρης και σε μεγάλους. Κρατώντας το χρωματιστό μαντήλι τεντωμένο με τα δυό χέρια πίσω από το σβέρκο, απλώνοντας και μαζεύοντας γρήγορα το ένα κατόπι στο άλλο τ' άπλερα ποδαράκια, όλη φωτιά, όλη κέφι αυτή η κατάξανθη μπεμπέκα έχει πολύ μεγάλο καλλιτεχνικό μέλλον - και δε θα χαθή. Στη Ρωσία καμιά ατομικότητα, καμιά ικανότητα δεν αφίνεται να χαθή. Κι ο κόσμο χειροκροτεί. Χειροκροτεί τη μεγάλη Ρωσία, τη μεγάλη στοργή της για το Παιδί.
Επειτα τα παραλαβαίνει άλλη δασκάλα, παχουλή και ξανθή. Αλλα παιγνίδια, άλλα αστεία, άλλοι χοροί και στο τέλος εν-δυό, εν-δυό τα παίρνουνε κατά ομάδες, και τα πάνω να τα τοποθετήσουνε στη σάλλα του θεάτρου.
Τα καϋμένα τα παιδάκια! Τις καλλίτερες θέσεις της πλατείας, τις πρώτες - πρώτες τις πήραμε εμείς οι... γέροι! Αυτές είνε προωρισμένες για τα μικρά. Για νάνε κοντά στη σκηνή να βλέπουνε καλλίτερα και να μπορούνε... ν' ανακατεύωνται (ως θα ιδούμε) στην παράσταση. Ωστόσο μερικά πονηρά κατορθώνουνε σιγά - σιγά να γλυστρήσουνε μπροστά και να «καταλάβουν» δικαιωματικά όσα αδειανά καθίσματα υπήρχαν.
Η «θεία Νατάσα»!
Πριν ν' αρχίση η παράσταση ανοίγει η αυλαία και βγαίνει η διευθύντρια του θεάτρου, η «θεία Νατάσα», όπως την ονομάζουνε τα παιδάκια. Θεία Νατάσα! Καμιά 25ριά χρονώ, ολόδροση και πολύ σικ, πολύ κοκέτα, ψηλή και λυγερή, σπάνιο στυλ για τη Ρωσία, όπου οι κοντές και στρουμπουλές είνε ο τύπος που επικρατεί.
Η Τέχνη δια το παιδί
Με φωνή λαγαρή και στρωτή χαιρετάει τους ξένους «από χειρογράφου»:
«Το Παιδικό Θέατρο της Μόσχας θεωρεί μεγάλη του ευτυχία που βλέπει εδώ τους ξένους του δεύτερου θεατρικού Φεστιβάλ. Εν ονόματι των καλλιτεχνών και των εργατών της σκηνής, των μουσικών και των παιδαγωγών, εν ονόματι όλης της κολλεχτίβας του θεάτρου σας εύχομαι το καλώς ωρίσατε κτλ».
Και μας εξηγεί την ιστορία του παιδικού θεάτρου: «Οταν μετά την Επανάσταση του Οχτώβρη αρχίσαμε να χτίζουμε για πρώτη φορά σ' όλη την Ευρώπη και σ' όλο τον κόσμο ένα θέατρο για παιδιά, δεν υπήρχε ούτε ένα έργο για παιδιά που να μπορούσε να ικανοποιήση και τις πιο πενιχρές απαιτήσεις... Ετσι το παιδικό τούτο θέατρο έβαλε για σκοπό του να δημιουργήση από το τίποτα μια νέα Τέχνη, την Τέχνη για το παιδί.
»Τη γνώμη πως τα παιδιά δεν καταλαβαίνουνε τίποτα κι έτσι δεν είνε ανάγκη να τους δίνουμε έργα εντελώς πρώτης τάξεως, τη θεωρήσαμε ανάξια λόγου. Τουναντίο η πεποίθηση του παιδιού πως ό,τι βλέπει στη σκηνή είνε η αληθινή και η καλλίτερη τέχνη που υπάρχει, μας εμπνέει στο έργο μας και μεγαλώνει μέσα μας το συναίσθημα της ευθύνης.
»Ενώ το θέατρο για τους μεγάλους δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε κείνους που είνε 30, 40 ή 50 χρονώ, το παιδικό θέατρο δε μπορεί να παραβλέψη την ηλικία. Τα παιδιά των 6-10 χρονώ και τα παιδιά των 14 δεν έχουνε τις ίδιες πνευματικές ικανότητες, ούτε τα ίδια ενδιαφέροντα. Ετσι όχι μονάχα τα θέματα, μα και η φόρμα των έργων αλλάζει ανάλογα με την ηλικία του μικρού θεατή.
»Με διαλέξεις και με συγκεντρώσεις, που οργανώνουμε και στις οποίες καλούμε και τα παιδιά, διατηρούμε μια άμεση σχέση μ' αυτά. Τα παιδιά κριτικάρουν με μεγάλη τους ευχαρίστηση και με πολλή σοβαρότητα τα σφάλματα των παραστάσεών μας... Εξόν αυτό, μετά από κάθε μας παράσταση μας έρχονται ένα σωρό επιστολές και σχέδια (γιατί τα περισσότερα παιδιά δεν μάθανε ακόμα να γράφουν) με τις εξής αντρέσσες: «Μόσχα. Παιδικό θέατρο. Για τη θειά Νατάσα» ή «Στο θέατρο. Για τη Στρουθοκάμηλο!»
300 Παραστάσεις
«Ο αραπάκος και η μαϊμού» είνε ένα έργο για παιδιά έξη χρονώ. Είνε πολύ δύσκολο να δημιουργήση κανένας έργο για τούτη τη μικρή ηλικία. Ως τόσο το έργο αυτό παίχτηκε επί οχτώ χρόνια γραμμή παραπάνω από 300 φορές.
»Είνε ένα έργο, όπου η μουσική, η ρυθμική κίνηση, το τσίρκο, ο λόγος, ο κινηματογράφος και τα «ντεσσέν ανιμέ» είνε συγχωνευμένα σ' ένα οργανικό σύνολο σύμφωνα με το θέμα.
»Στη μουσική, που σύνθεσε γι' αυτό το έργο ο Λεωνίδας Πολοβίνκιν, δεν εδίστασε να χρησιμοποιήση ρυθμούς ολότελα μοντέρνους, γιατί νομίζουμε πως αυτοί είναι πιο γνώριμοι για ένα παιδί, που ζη με τους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής.
»Τελειώνοντας δε μπορώ να μην ομιλήσω για ένα ζήτημα, που πάντα ενδιαφέρει τους ξένους επισκέπτες της Χώρας μας.
»Το ζήτημα: ποιες είνε οι υλικές βάσεις του έργου μας; Ναι, οι «θεατές» μας πληρώνουν 75 καπίκια τη θέση. Ολες οι θέσεις έχουνε την ίδια τιμή. Και τοποθετούμε τα παιδιά κατά το μπόι τους για να μπορούν όλα να βλέπουν. Ετσι χάρη στη μεγάλη φροντίδα της Σοβιετικής Κυβέρνησης, χάρη στην κολοσσιαία βοήθεια που παίρνουμε απ' αυτή κατωρθώσαμε σήμερα νάχουμε μέσα σ' ολάκερη την Ένωση, πάνου από 100 παιδικά θέατρα».
Έτσι μίλησε απάνω - κάτω η «θειά Νατάσα» πριν αρχίση η παράσταση.

Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη 11/10/2017

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου