Επαναστατικός αναβρασμός...

Από τους πρώτους μήνες της Επανάστασης παίρνονται άμεσα μέτρα για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου του λαού. Είναι χαρακτηριστική η εντολή που δίνει ο Λένιν τον Δεκέμβρη του 1918 για συγγραφή αναγνωστικού για εργάτες και αγρότες: «Αποστολή: Μέσα σε δυο βδομάδες να ετοιμαστεί ένα αναγνωστικό για αγρότες και εργάτες. Το βιβλίο αυτό πρέπει να αποτελείται από ξεχωριστά, αυτοτελή φυλλάδια με 2-4 τυπωμένες σελίδες, και που το καθένα από αυτά να είναι κάτι το ολοκληρωμένο. Η ανάπτυξη του θέματος να είναι πολύ εκλαϊκευτική, για τον πιο απλό αγρότη». Μέσα σε δυο βδομάδες!

Μάθημα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού, στην περιοχή Αλτάι της Σιβηρίας. Πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση οι κάτοικοι της περιοχής δεν είχαν γραπτή γλώσσα

Μάθημα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού,
στην περιοχή Αλτάι της Σιβηρίας.
Πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση
οι κάτοικοι της περιοχής δεν είχαν γραπτή γλώσσα

Είναι επίσης ενδεικτικό ότι από τα πρώτα χρόνια γίνονται δεκάδες Συνέδρια και Συνδιασκέψεις για την Εκπαίδευση, ενώ το θέμα τίθεται σταθερά και στα Συνέδρια του Κόμματος και των Σοβιέτ, όπου στα περισσότερα παρευρίσκεται και μιλάει ο ίδιος ο Λένιν. Ενδεικτικά αναφέρουμε: 5 Ιούνη του 1918 το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των διεθνιστών δασκάλων, 28 Αυγούστου 1918 το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο για την Εκπαίδευση, 18 Γενάρη 1919 το 2ο Πανρωσικό Συνέδριο των διεθνιστών εκπαιδευτικών, 28 Γενάρη 1919 η 2η Συνδιάσκεψη των διευθυντών των εξωσχολικών παραρτημάτων των κυβερνειακών (????) τμημάτων της δημόσιας Εκπαίδευσης, 17 Απρίλη 1919 το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των κομμουνιστών σπουδαστών, 6 - 19 Μάη 1911 το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο για την εξωσχολική μόρφωση, 31 Ιούλη 1919 το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των λειτουργών της Παιδείας και του σοσιαλιστικού πολιτισμού κ.ο.κ. Κι όλα αυτά βέβαια δεν ήταν τίποτα γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά αντανακλούσαν την προσπάθεια που κάνει το πρώτο εργατικό κράτος να μορφώσει μάζες, μια προσπάθεια σε αχαρτογράφητα νερά, με ανάγκη ανταλλαγής και αξιοποίησης της πείρας που προέκυπτε.

Παράλληλα, ο Λένιν είχε ξεκάθαρο ότι η εκπαίδευση πρέπει να συνδέεται με τους στόχους της παραγωγής της σοσιαλιστικής οικονομίας. Σημειώνει η Κρούπσκαγια για παράδειγμα: «Ο Λένιν ήθελε να διδάσκουν σ' όλα τα σχολικά ιδρύματα πλατιά τον εξηλεκτρισμό και γύρω στο 1920 εκπόνησε ένα σχέδιο σχετικά με το θέμα αυτό». Σε επιστολές του εκείνο το διάστημα, μαζί με τις οδηγίες για κατασκευή ηλεκτρικών σταθμών σε κάθε νομό και τον ηλεκτροφωτισμό του κάθε σπιτιού της Ρωσίας, συναντάμε και οδηγίες για την εκλαΐκευση αυτής της υπόθεσης, όπως το να γραφτούν σχετικά βιβλία για τα σχολεία και για διάβασμα στους αγρότες, να επιστρατευτούν «όλοι χωρίς εξαίρεση οι μηχανικοί, ηλεκτροτεχνικοί, όλοι όσοι τέλειωσαν φυσικομαθηματική σχολή κ.λπ.», προκειμένου να δίνουν διαλέξεις και να εκπαιδεύουν τον κόσμο στον ηλεκτρισμό κ.ο.κ. «Ξέρετε πολύ καλά ότι αναλφάβητοι άνθρωποι δεν θα καταφέρουν ποτέ τον εξηλεκτρισμό και ότι ο απλός αλφαβητισμός δεν επαρκεί. Εδώ δεν αρκεί να γνωρίζεις τι είναι ηλεκτρισμός. Πρέπει να ξέρεις και πώς εφαρμόζεται στη βιομηχανία, στη γεωργία και στους διαφορετικούς κλάδους τους. Αυτό πρέπει να διδαχτεί. Ολη η νέα γενιά των εργατών πρέπει να το μάθει», έλεγε ο Λένιν.

Αντίστοιχα, τον Απρίλη του 1921, σε επιστολή του προς τον Λαϊκό Επίτροπο Παιδείας, Α. Β. Λουνατσάρσκι, ο Λένιν δίνει τις εξής οδηγίες: «Για να αυξήσουμε την εξόρυξη τύρφης (σ.σ. γαιάνθρακας που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο), πρέπει να οργανωθεί πλατιά η προπαγάνδα με προκηρύξεις, φυλλάδια, κινητές εκθέσεις, κινηματογραφικές ταινίες, έκδοση βιβλίων. Να καθιερωθεί υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία και στα ανώτατα τεχνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα για την εξόρυξη τύρφης, να συγγραφούν εγχειρίδια, να οργανώνονται κάθε χρόνο εκδρομές στο εξωτερικό. (...) Να ανατεθεί στη Γενική Διεύθυνση Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, μαζί με τη Γενική Διεύθυνση Τύρφης, έως την 1η του Ιούνη να επεξεργαστούν σχέδιο υποχρεωτικού μαθήματος στα σχολεία και στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την εξόρυξη τύρφης».

Θα μπορούσε βέβαια να αντιτείνει κανείς ότι και τα καπιταλιστικά κράτη στο πλαίσιο ανάλογων στόχων επιδιώκουν τη συστράτευση και συναίνεση του λαού, οργανώνοντας την προπαγάνδα τους και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. Η καθοριστική διαφορά όμως είναι ότι σε μια καπιταλιστική χώρα ο λαός θα καλούνταν να μοχθήσει για τον εξηλεκτρισμό προκειμένου μετά να έρθει μια καπιταλιστική επιχείρηση και να του πουλάει πανάκριβα το ρεύμα ή αντίστοιχα το καύσιμο, ενώ στη Σοβιετική Ενωση ο λαός καλούνταν να συστρατευτεί σ' αυτή την υπόθεση για να απολαμβάνει ο ίδιος αυτά τα αγαθά.

Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη, 09/07/2017

https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=9/7/2017&id=16705&pageNo=22